Insektisida: klasifikasi, contoh, dan penggunaannya

Maria Popova, florist
Last reviewed: 29.06.2025

Racun serangga ialah bahan kimia atau biologi yang direka untuk memusnahkan perosak serangga, mengawal populasinya, dan mencegah kerosakan yang boleh menyebabkannya kepada tumbuhan dan ladang. Mereka memainkan peranan penting dalam pertanian, hortikultur, dan juga dalam persekitaran domestik, membantu melindungi tumbuhan daripada pelbagai serangga seperti kutu daun, lalat, lipas, nyamuk, dan lain-lain.

Insektisida boleh dikelaskan mengikut pelbagai kriteria, seperti mekanisme tindakan, struktur kimia, kaedah penggunaan, dan kawasan penggunaan. Mari kita lihat setiap klasifikasi dengan lebih terperinci.

Klasifikasi racun serangga

Dengan mekanisme tindakan

Insektisida boleh menjejaskan serangga dengan cara yang berbeza, daripada sentuhan langsung kepada penyedutan atau melalui sistem penghadaman.

Racun serangga sentuh: racun serangga ini bertindak melalui kulit serangga. Mereka menembusi badan melalui epidermis dan mengganggu sistem saraf, yang membawa kepada kematian serangga. Contoh racun serangga sentuhan termasuk piretroid (permetrin, deltamethrin). Mereka menyekat penghantaran impuls saraf, menyebabkan kelumpuhan dan kematian serangga.
Racun serangga perut: bahan ini bertindak melalui saluran penghadaman serangga. Mereka memasuki badan melalui mulut apabila serangga memakan daun, batang, atau bahagian tumbuhan lain yang mengandungi racun serangga. Bahan sedemikian sering digunakan terhadap serangga yang memakan tumbuhan. Contohnya termasuk organofosfat dan karbamat, seperti malathion dan carbofos. Mereka menyekat enzim yang diperlukan untuk berfungsi normal sistem saraf serangga.
Racun serangga inhalan: racun serangga ini bertindak apabila serangga menyedut bahan tersebut. Mereka menyebabkan keracunan melalui sistem pernafasan, mengganggu proses pertukaran gas dan membawa kepada kematian. Contohnya ialah fumigan yang digunakan untuk merawat ruang dalaman terhadap serangga seperti lalat, lipas dan lain-lain.
Racun serangga sistemik: mereka menembusi tisu tumbuhan dan mula bertindak dari dalam. Bahan-bahan ini berkesan melindungi tumbuhan daripada serangga yang memakan jus tumbuhan, seperti kutu daun, lalat putih, dan lain-lain. Contoh racun serangga sistemik termasuk imidacloprid, thiamethoxam. Mereka menembusi tisu tumbuhan dan merebak ke seluruh, menjadikannya toksik kepada serangga yang memakan daun atau bahagian lain tumbuhan.

Dengan komposisi kimia

Racun serangga juga boleh dikelaskan mengikut struktur kimianya. Kumpulan utama:

Racun serangga berklorin: bahan ini mengandungi klorin dan merupakan antara jenis racun serangga yang pertama. Mereka mempunyai kesan yang tahan lama tetapi boleh terkumpul di dalam badan dan mencemarkan alam sekitar. Contohnya termasuk ddt, aldrin, chlordane. Racun serangga ini menindas sistem saraf serangga tetapi mempunyai ketoksikan yang tinggi dan boleh menjejaskan kesihatan manusia dan haiwan secara negatif.
Racun serangga organofosfat: kumpulan racun serangga ini menjejaskan enzim yang diperlukan untuk fungsi normal sistem saraf serangga. Contohnya termasuk malathion, fosfamid. Bahan ini mempunyai ketoksikan yang lebih rendah kepada manusia berbanding racun serangga berklorin tetapi masih boleh memudaratkan ekosistem jika digunakan secara tidak wajar.
Pyrethroids: ini adalah racun serangga sintetik yang strukturnya serupa dengan piretrin semulajadi yang diperoleh daripada kekwa. Mereka bertindak ke atas sistem saraf serangga, menyebabkan lumpuh. Contohnya termasuk permetrin, deltamethrin. Bahan-bahan ini digunakan dalam isi rumah dan dalam pertanian untuk melindungi tumbuhan.
Neonicotinoid: ini adalah analog sintetik nikotin yang bertindak ke atas sistem saraf serangga. Mereka menyekat reseptor saraf, menyebabkan lumpuh dan kematian. Contohnya termasuk imidacloprid, acetamiprid. Bahan-bahan ini bertindak dengan cepat, tetapi disebabkan oleh ketoksikannya kepada lebah dan serangga berfaedah lain, penggunaannya menimbulkan kebimbangan alam sekitar.
Racun serangga biologi: sediaan ini mengandungi bahan aktif asal semula jadi, seperti bakteria (cth, bacillus thuringiensis), kulat (metarhizium), atau virus yang menjangkiti serangga. Racun serangga ini selamat untuk manusia dan haiwan tetapi berkesan terhadap perosak tertentu.

Mengikut kawasan permohonan

Racun serangga boleh digunakan dalam pelbagai bidang, termasuk pertanian, hortikultur, dan persekitaran domestik.

Racun serangga pertanian: ini digunakan untuk melindungi tanaman daripada serangga perosak seperti kutu daun, kumbang, lalat, dan lain-lain. Contohnya termasuk carbophos, gomel, actellik.
Racun serangga hutan: ini digunakan untuk melindungi hutan daripada serangga seperti kumbang kulit kayu yang boleh menyebabkan kerosakan serius kepada hutan. Contohnya termasuk pandangan jauh, rogor.
Insektisida isi rumah: ini digunakan di dalam rumah untuk melawan perosak seperti lipas, lalat, nyamuk dan lain-lain. Contohnya termasuk serbuan, raptor, gel dan aerosol untuk lipas.
Racun serangga perubatan: ini digunakan untuk memerangi vektor serangga penyakit, seperti nyamuk pembawa malaria. Contoh: dichlorvos.

Dengan kaedah tindakan

Fumigan: racun serangga ini bertindak melalui udara, merebak di dalam bilik atau di luar rumah. Mereka membunuh serangga yang menyedut asap toksik. Contohnya termasuk gas sulfur, garam natrium.
Campuran racun serangga: produk ini mengandungi beberapa komponen aktif, setiap satu bertindak pada peringkat kitaran hayat serangga yang berbeza. Mereka membantu memerangi pelbagai jenis perosak. Contoh: aktara.

Contoh racun serangga

Imidacloprid (neonicotinoid): ini adalah racun serangga sistemik yang menembusi tisu tumbuhan dan melindunginya daripada perosak serangga seperti kutu daun dan lalat putih. Ia digunakan secara aktif untuk melindungi tanaman seperti kentang, tomato, dan sayur-sayuran lain.
Deltamethrin (pyrethroid): racun serangga sentuhan yang digunakan untuk memerangi lalat, lipas, dan perosak lain di rumah, serta untuk melindungi tumbuhan di rumah hijau dan taman.
Malathion (insektisida organofosfat): digunakan secara meluas dalam pertanian untuk memerangi pelbagai perosak seperti nyamuk, lalat, dan kutu daun. Ia juga digunakan untuk merawat buah-buahan dan sayur-sayuran.
Bacillus thuringiensis (insektisida biologi): racun serangga yang selamat untuk manusia dan haiwan yang digunakan untuk melawan larva serangga seperti cacing kubis dan perosak lain.
Permethrin (pyrethroid): racun serangga sentuhan yang digunakan untuk memerangi perosak domestik seperti semut, lipas, dan lain-lain, serta untuk melindungi tumbuhan daripada serangga di taman.
Gomel (insektisida berklorin): digunakan dalam pertanian untuk melawan perosak seperti lalat putih, kumbang, dan lain-lain. Ia mempunyai kesan tahan lama dan ketoksikan tinggi untuk serangga.
Actellik (pyrethroid): digunakan dalam rumah hijau dan hortikultur untuk mengawal kutu daun, hama dan perosak lain. Ia berkesan terhadap hama labah-labah dan serangga kecil lain.
Raptor (pyrethroid): digunakan secara meluas di rumah untuk membunuh lipas, semut, lalat, dan perosak lain.
Phosphamide (insektisida organofosfat): digunakan untuk mengawal perosak pada tanaman sayur-sayuran dan buah-buahan. Berkesan terhadap larva dan serangga dewasa.
Permethrin (pyrethroid): digunakan untuk memerangi parasit seperti kutu, kutu, dan juga untuk perlindungan daripada nyamuk dan perosak lain.

Kesimpulan

Racun serangga memainkan peranan penting dalam melindungi tanaman pertanian dan tumbuhan domestik daripada perosak. Pilihan racun serangga bergantung pada jenis perosak, kawasan penggunaan, dan risiko alam sekitar yang terlibat. Racun serangga moden menawarkan pelbagai kemungkinan untuk kawalan perosak yang berkesan, daripada agen sentuhan kepada penyelesaian biologi.